การบริหารแบบมีส่วนร่วม
การบริหารแบบมีส่วนร่วมหมายถึง การที่บุคคลได้มีส่วนเกี่ยวข้องในการปฏิบัติงานทั้งทางด้านการแสดงความคิดเห็น การตัดสินใจ การรับผิดชอบ การวางแผน การปฏิบัติงานตลอดจนการประเมินผล โดยใช้ความคิดสร้างสรรค์และความเชี่ยวชาญในการปฏิบัติงานเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง
เดวิด แมคเคลแลนด์ ได้ศึกษาวิจัยที่เกี่ยวกับสิ่งจูงใจของมนุษย์ในการทำงานให้เกิดผลสำเร็จ สรุปว่าคนเรามีความต้องการ 3 ระดับคือ 1.ความต้องการสัมฤทธิ์ผล(need for achievement) 2.ความต้องการความผูกพัน(need for affilaition) 3.ความต้องการมีอำนาจบารมี(need for power)
เรนซิส ไลเคิร์ส เสนอทฤษฎีการบริหารซึ่งมีรูปแบบแตกต่างกัน 4 รูปแบบเรียกว่าการบริหาร 4 ระบบ คือ
1.ระบบเผด็จการ (Exploitative Authoritative) 2.ระบบเผด็จการแบบมีศิลป์ (Bebevolent Authoritative)
3.ระบบการปรึกษาหารือ (Consultative) 4.ระบบกลุ่มที่มีส่วนร่วม (Participative Group)
อุทัย บุญประเสริฐ กล่าวถึงการบริหารแบบมีส่วนร่วมโดยมีแนวคิดพื้นฐานดังนี้
1. ความเชื่อเรื่องธรรมชาติของมนุษย์ ตามทฤษฎี x และทฤษฎี y ของแมค เกรเกอร์
2.ความคิดเกี่ยวกับความเป็นองค์การของโรงเรียน
3.ในด้านรูปแบบการตัดสินใจ
4.แบบภาวะผู้นำ ตามทฤษฎีของ Sergiovanni จัดระดับภาวะผู้นำ 5 ระดับคือ
4.1ภาวะผู้นำด้านเทคนิค 4.2ภาวะผู้นำด้านมนุษย์ 4.3ภาวะผู้นำทางการศึกษา
4.4ภาวะผู้นำเชิงสัญลักษณ์ 4.5ภาวะผู้นำทางวัฒนธรรม
5.กลยุทธ์การใช้อำนาจของ French และ Raven ได้แบ่งที่มาของอำนาจ ไว้ 5 แบบคือ
5.1อำนาจจากการให้รางวัล 5.2อำนาจจากการบังคับ 5.3อำนาจตามกฎหมาย
5.4อำนาจจากการอ้างอิง 5.5อำนาจจากความรู้เชี่ยวชาญ
6.ทักษะเฉพาะในการบริหาร การบริหารแบบใหม่ที่ได้รับการพัฒนาและนำมาใช้ในองค์กร
7.การใช้ทรัพยากร สถาบันมีอำนาจในการใช้และบริหารทรัพยากรมากขึ้น
องค์ประกอบของการบริหารแบบมีส่วนร่วม
1.การไว้วางใจกัน (Trust)
2.ความยึดมั่นผูกพัน (Commitment)
3.การตั้งเป้าหมายและวัตถุประสงค์เดียวกัน (Goals and Objectives)
4.ความเป็นอิสระต่อความรับผิดชอบในงาน (Autonomy)
ไลเคิร์ท ได้แสดงให้เห็นสาระสำคัญของการบริหารแบบมีส่วนร่วมดังนี้
1.ผู้บังคับบัญชา รับฟังข้อคิดเห็นและข้อเสนอแนะของผู้ใต้บังคับบัญชา
2.ผู้บังคับบัญชากระตุ้นจูงใจผู้ใต้บังคับบัญชา ให้เกิดกำลังใจในการปฏิบัติงาน
3.ระบบการติดต่อสื่อสาร ภายในองค์กรมีความคล่องตัวเป็นไปโดยอิสระ
4.ผู้บังคับบัญชาและผู้ใต้บังคับบัญชา มีปฏิกิริยาโต้ตอบกันอย่างเปิดเผยและโดยกว้างขวาง
5.การตัดสินใจต่างๆ ทำโดยกลุ่มทุกระดับองค์กรเปิดโอกาสให้กลุ่มเข้ามามีส่วนร่วม
6.การควบคุมงาน มีลักษณะกระจายไปในกลุ่มผู้ร่วมงานให้ควบคุมกันเองและเน้นการแก้ปัญหาเป็นหลัก
7.ผู้บังคับบัญชา เห็นความสำคัญของการพัฒนาพนักงาน โดยการฝึกอบรม
ประโยชน์ของการบริหารแบบมีส่วนร่วม
1.ก่อให้เกิดความสามัคคีระหว่างผู้บริหารและผู้ร่วมงานทุกระดับในองค์กร
2.ลดความขัดแย้งในการทำงาน เพิ่มความไว้วางใจซึ่งกันและกันมากขึ้น
3.สร้างบรรยากาศที่ดีในการทำงาน
4.ช่วยให้ผู้ร่วมงานมีสุขภาพจิตดี ทุกคนมีงานทำ
5.สร้างความเป็นประชาธิปไตยในองค์กร
6.ลดค่าใช้จ่ายและใช้ทรัพยากรอย่างทะนุถนอม
7.ช่วยให้การใช้งบประมาณเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ
8.ช่วยให้พนักงานเกิดความรู้สึกว่าเขาเป็นส่วนหนึ่งขององค์กร
ข้อจำกัดและอุปสรรคของการบริหารแบบมีส่วนร่วม
ข้อควรคำนึงและระมัดระวังในข้อจำกัดและอุปสรรคของการบริหารแบบมีส่วนร่วม ในการแสดงความคิดเห็นและการ ตัดสินใจเพราะอาจทำให้เกิดกลุ่มอิทธิพลขึ้นได้
สรุป การบริหารแบบมีส่วนร่วมจะเกิดประโยชน์เมื่อผู้บังคับบัญชา ผู้ใต้บังคับบัญชาและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้อง ได้ร่วมแสดงความคิดเห็น ร่วมรับผิดชอบ ร่วมวางแผน ร่วมปฏิบัติงานตลอดจนถึงการประเมินผล โดนใช้ความคิดสร้างสรรค์ และความเชี่ยวชาญ เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์
นางละไม แสนเจ๊ก
ผู้สรุปรายงานและผู้จัดทำpowerpoint การบริหารแบบมีส่วนร่วม
แหล่งอ้างอิง : การบริหารแบบมีส่วนร่วม
http://gotoknow.org/blog/dusit1520/259345
สมาชิกกลุ่ม ๑.นางละไม แสนเจ๊ก ๒.นางชนิตา อุ่นทานนท์
๓.นางวราพร โมกไธสง
